Po przeczytaniu tego wpisu dowiecie się, czym są instrukcje warunkowe i jaką rolę pełnią w programowaniu w Javie. Poznacie, jak działa podstawowa instrukcja if, jak ją stosować do sprawdzania pojedynczych warunków oraz jak rozbudowywać warunki za pomocą konstrukcji if-else oraz if, else-if, else. Przedstawimy także instrukcję switch oraz jej klasyczną i nowoczesną składnię do obsługi wielu przypadków. Przypomnimy również, jak używać operatora warunkowego (trójargumentowego) ? : do skracania prostych warunków, o którym wspominaliśmy już w lekcji: Kurs Java #5 Operatory matematyczne i logiczne. Zapoznacie się z najczęściej występującymi błędami programistycznymi związanymi z instrukcjami warunkowymi oraz nauczycie się dbać o czytelność i poprawność kodu przy stosowaniu warunków.
Wprowadzenie
Instrukcje warunkowe to jeden z fundamentów każdego języka programowania. Pozwalają one sterować przepływem programu w zależności od spełnienia określonych logicznych warunków (boolean). W tym artykule poznasz wszystkie podstawowe konstrukcje warunkowe w języku Java.
Instrukcja if
Pozwala wykonać fragment kodu tylko wtedy, gdy podany warunek logiczny (boolean) jest spełniony. Jest to najprostsza forma podejmowania decyzji w programie.
int liczba = 10;
if (liczba > 0) {
System.out.println("Liczba jest dodatnia.");
}Warunek wewnątrz if musi być typu boolean. W przeciwnym razie kompilator zgłosi błąd:
Instrukcja if-else
Kiedy chcesz wykonać jedną z dwóch możliwych akcji w zależności od warunku — użyj konstrukcji if-else.
int liczba = -5;
if (liczba > 0) {
System.out.println("Liczba jest dodatnia.");
} else {
System.out.println("Liczba nie jest dodatnia.");
}Instrukcja if, else-if, else
Czasami potrzebujemy sprawdzić więcej niż dwa przypadki. Wtedy przydaje się łańcuch warunków if, else-if, else, który umożliwia sprawdzanie kilku warunków po kolei.
int liczba = 0;
if (liczba > 0) {
System.out.println("Liczba jest dodatnia.");
} else if (liczba < 0) {
System.out.println("Liczba jest ujemna.");
} else {
System.out.println("Liczba jest równa zero.");
}Zagnieżdżone instrukcje warunkowe
Możemy umieszczać jedne instrukcje warunkowe wewnątrz innych — na przykład wtedy, gdy zależność między warunkami jest bardziej złożona. Warto jednak dbać o przejrzystość kodu.
int wiek = 25;
boolean maPrawoJazdy = true;
if (wiek >= 18) {
if (maPrawoJazdy) {
System.out.println("Możesz prowadzić samochód.");
}
}Zagnieżdżone warunki są dozwolone, ale mogą pogarszać czytelność. Warto rozważyć uproszczenie:
if (wiek >= 18 && maPrawoJazdy) {
System.out.println("Możesz prowadzić samochód.");
}Operator warunkowy (trójargumentowy) ? :
Ten operator był już opisywany w lekcji: Kurs Java #5 Operatory matematyczne i logiczne, ale dla przypomnienia opiszę go krótko jeszcze raz. Operator warunkowy to uproszczona wersja instrukcji if-else, używana zazwyczaj do przypisywania wartości w zależności od warunku. Skraca kod i poprawia czytelność w prostych przypadkach.
int wiek = 18;
String status = (wiek >= 18) ? "Pełnoletni" : "Niepełnoletni";
System.out.println(status);Instrukcja switch
Kiedy potrzebujesz sprawdzić jedną zmienną względem wielu wartości — np. dni tygodnia, role użytkownika — zamiast wielu if-else warto zastosować switch.
String rola = "admin";
switch (rola) {
case "admin":
System.out.println("Dostęp administratora.");
break;
case "user":
System.out.println("Dostęp użytkownika.");
break;
default:
System.out.println("Brak dostępu.");
}Nowoczesna składnia switch
Od Javy 14 można korzystać z nowej, bardziej przejrzystej składni switch, która przypomina wyrażenia przypisujące wartość. Dzięki niej można uniknąć break i zyskać czytelniejszy kod.
int dzien = 3;
String nazwaDnia = switch (dzien) {
case 1 -> "Poniedziałek";
case 2 -> "Wtorek";
case 3 -> "Środa";
default -> "Nieznany dzień";
};
System.out.println(nazwaDnia);Typowe błędy w instrukcjach warunkowych
Instrukcje warunkowe (if, else if, else, switch) to podstawowy sposób podejmowania decyzji w programie. Jednak nawet proste konstrukcje mogą prowadzić do błędów, jeśli nie są używane świadomie. Poniżej znajdziesz zestawienie najczęstszych pomyłek oraz sposoby ich unikania.
1. Brak nawiasów klamrowych {}
Jeśli po if, else if lub else znajduje się tylko jedna linijka kodu, nawiasy {} nie są obowiązkowe — ale ich brak może prowadzić do błędów, zwłaszcza przy rozbudowie kodu.
Niepoprawny przykład:
2. Użycie == zamiast .equals() do porównywania Stringów
W Javie operator == porównuje, czy dwa obiekty to ten sam obiekt w pamięci, a nie czy mają taką samą wartość. W przypadku typów referencyjnych (jak String) może to prowadzić do nieprzewidywalnych wyników.
Niepoprawny przykład:
Na powyższym przykładzie widać, że kod zadziałał, ale jest to zależne od implementacji i kontekstu. Dlatego wiele IDE (np. IntelliJ, Eclipse, NetBeans) ostrzeże Cię, że taki kod jest potencjalnie błędny, co jest słuszne.
Poprawny przykład:
3. Brak pokrycia wszystkich przypadków w if-else lub switch
Pominięcie else lub default może spowodować, że niektóre przypadki nie zostaną obsłużone.
Niepoprawny przykład:
4. Niewłaściwe użycie operatora przypisania =
Częsty błąd to przypadkowe użycie = zamiast == w warunku, co prowadzi do przypisania, a nie porównania.
Niepoprawny przykład:
Poprawny przykład:
Poprawny i najlepszy przykład:
5. Zbyt złożone warunki logiczne bez nawiasów
Brak nawiasów w złożonych wyrażeniach && i || może prowadzić do nieoczekiwanych rezultatów z powodu kolejności wykonywania.
Niepoprawny przykład:
Poprawny przykład:
6. Nadmiarowe warunki
Czasem programiści niepotrzebnie komplikują warunki logiczne.
Niepoprawny przykład:
if (aktywny == true) {
// ...
}Poprawny przykład:
if (aktywny) {
// ...
}7. Brak break w klasycznym switch
Brak break powoduje tzw. przepływ, czyli wykonanie kolejnych kodów bez kontroli.
Poprawny przykład:
switch (opcja) {
case 1:
System.out.println("Opcja 1");
break;
case 2:
System.out.println("Opcja 2");
break;
}8. Nieużycie default w switch
Brak default w switch może sprawić, że przypadki nieobsłużone pozostaną niezauważone. Default dodawaj zawsze, nawet jeśli tylko służy do logowania.
Poprawny przykład:
default:
System.out.println("Nieznana opcja");Podsumowanie
Instrukcje warunkowe to fundament każdej logiki biznesowej w Javie. Choć składniowo są proste, to właśnie przez tę pozorną prostotę bardzo łatwo o pomyłki. W tym artykule omówiliśmy kilka najczęstszych błędów – praktyka, czytelność kodu i dbałość o detale są kluczem do pisania solidnych instrukcji warunkowych.
O autorze
Tester oprogramowania z pasją do jakości i technologii. Łączy doświadczenie w testach manualnych i automatycznych, koncentrując się przede wszystkim na aplikacjach webowych oraz usługach SOAP i REST. Testowanie to dla niego nie tylko szukanie błędów, ale przede wszystkim kwestionowanie przyjętych założeń i usprawnianie tego, co nie działa – również w samym procesie testowym. Lubi zmieniać, angażować się i aktywnie budować proces testowy, tak by miał sens, a nie tylko formę. Prywatnie fan rocka, biwakowania, podróży.
